ปัญหาสุขภาพเพศชายที่ควรพึงระวังในชายสูงอายุ

มีคำถามอยู่เสมอว่า เมื่อไหร่จะเข้าสู่วัยชายสูงอายุ..โดยทั่วไปเข้าใจว่าเมื่อเข้าสู่วัยเกษียณอายุก็ถือว่าเข้าสู่วัยสูงอายุ แต่ก็ไม่ถูกต้องเสมอไป เพราะในปัจจุบันคนเรามีอายุขัยเพิ่มขึ้น ในทางการแพทย์มีรายงานกำหนดอายุชายสูงวัยแตกต่างกันไปแต่ละรายงาน แต่ส่วนใหญ่จะกล่าวถึงช่วงอายุตั้งแต่ 60 ปี 65 ปี 70 ปี 75 ปี และ 80 ปี ส่วนองค์การอนามัยโลกได้คาดการณ์ว่า ภายในปี ค.ศ. 2025 จะมีผู้สูงอายุทั่วโลกราว 1,200 ล้านคน ดังนั้นปัญหาสุขภาพของชายสูงอายุ จึงกลายมาเป็นหัวข้อสำคัญที่ไม่ควรนิ่งเฉย

โดยส่วนใหญ่แล้ว ชายสูงอายุจะคิดว่าสุขภาพของตัวเองยังดีหรือดีเยี่ยม แต่ในความเป็นจริงได้รับการวินิจฉัยว่ามีการเจ็บป่วยเป็นอย่างน้อยหนึ่งโรคชนิดเรื้อรัง ซึ่งสุขภาพกายของชายสูงอายุได้รับผลกระทบอย่างมากจากพฤติกรรมสุขภาพเมื่อตอนยังหนุ่มหรือช่วงอายุน้อย อีกทั้งการดำเนินชีวิตที่มีสุขภาพดีในชายสูงอายุยังถูกทอดทิ้ง ดังนั้นผู้ชายสูงอายุจะประสบความสำเร็จได้ถ้าได้มีการวางแผนชีวิตเมื่อเข้าสู่วัยดังกล่าว และความสามารถในการปรับตัวให้มีความคาดหวังและเป้าหมายในชีวิต สุขภาพที่ไม่ดีจะทำให้สถานการณ์ต่าง ๆ เลวร้ายลง การมีอายุไม่ได้หมายความว่าสุขภาพทางเพศจะต้องไม่ดีตามไปด้วย เพียงแต่ต้องเรียนรู้วิธีที่จะทำให้ชีวิตเพศเป็นที่พอใจขณะที่มีอายุ การมีชีวิตทางเพศที่แข็งแรงเป็นส่วนสำคัญของการมีสุขภาพที่ดีโดยรวม และเป็นเหมือนตำนานที่การมีเพศสัมพันธ์จะต้องไม่ดีเมื่ออายุมากขึ้น อย่างไรก็ตามถ้าให้ความสนใจเรื่องเพศ ก็สามารถคงรักษาชีวิตทางเพศที่ดีต่อสุขภาพได้ตลอดชีวิต จึงควรมีการตระหนักปัญหาสุขภาพชายที่ควรพึงระวังในชายสูงอายุ ซึ่งเป็นปัจจัยที่สำคัญที่จะประสบความสำเร็จในการมีอายุของผู้ชายให้มีชีวิตที่ดีขึ้น ตลอดจนมีสุขภาพจิตที่ดีตามมา สามารถมีความยืดหยุ่นและปรับตัวอยู่ในสังคมได้ต่อไป

การเปลี่ยนแปลงที่เกี่ยวข้องกับอายุในสุขภาพทางเพศ

การมีอายุจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในร่างกาย ซึ่งส่งผลต่อชีวิตเพศของชายสูงอายุ และสามารถนำไปสู่ปัญหา เช่น มีความสุขน้อยลงระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ หรือจะยากลำบากในการกระตุ้นให้เกิดความต้องการทางเพศ ในผู้หญิงการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน หลังวัยหมดประจำเดือน หรือหลังการผ่าตัดมดลูกออกอาจทำให้ช่องคลอดกลายเป็นสั้น แคบ และหล่อลื่นน้อยลง การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้สามารถทำให้การมีเพศสัมพันธ์ด้วยความรู้สึกไม่สบายอึดอัด และมีความพึงพอใจน้อยลง นอกจากนี้ผลกระทบทางจิตวิทยาของการมีอายุ อาจทำให้การมีเพศสัมพันธ์มีความสุขน้อยลงสำหรับผู้หญิงบางคน ส่วนในผู้ชาย การมีอายุมีความสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของความเสี่ยงของโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศ หรือการไม่สามารถที่จะมีหรือการคงการแข็งตัวขององคชาต ผู้ชายบางคนอาจพบว่าเมื่ออายุมากขึ้น การแข็งตัวขององคชาตจะลดลงหรือขนาดเล็กลงกว่าที่เคย และการหลั่งน้ำอสุจิน้อยลงระหว่างการถึงจุดสุดยอดหรือสูญเสียการแข็งตัวเร็วขึ้น หลังจากการสำเร็จความใคร่แล้ว อาจต้องใช้เวลาเพิ่มมากกว่า 12- 24 ชั่วโมง ปัญหาสุขภาพจะพบบ่อยในผู้สูงอายุ และเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับอายุยังสามารถส่งผลกระทบต่อความพึงพอใจทางเพศทั้งชายและหญิง รวมถึงโรคต่าง ๆ เช่น โรคไขข้อ โรคเบาหวาน โรคหัวใจ อาการปวดเรื้อรัง โรคหลอดเลือดสมอง และปัสสาวะกลั้นไม่อยู่ การลดลงของฮอร์โมนเพศชายจะเริ่มตั้งแต่อายุ 40 ปี และลดลงร้อยละ 1 ต่อปี และอาจเป็นสาเหตุหลักของสุขภาพทางเพศที่กล่าวข้างต้น การให้ฮอร์โมนเพศชายทดแทนควรให้กับชายที่มีระดับฮอร์โมนต่ำกว่าปกติ และอยู่ในความดูแลของแพทย์ อย่างไรก็ตามการออกกำลังกายและการรับประทานอาหารที่มีคุณภาพ สามารถให้ระดับฮอร์โมนทางเพศอยู่ในระดับปกติได้

การป้องกันปัญหาสุขภาพทั่วไปในชายสูงอายุมีความสำคัญกับสุขภาพทางเพศ

ปัญหาสุขภาพและโรคบางอย่างที่พบโดยทั่วไป ที่มักมีผลกระทบต่อสุขภาพทางเพศของผู้ชายสูงอายุได้แก่ ความดันโลหิต โรคหัวใจ เบาหวาน ปวดข้อ การติดเชื้อ มะเร็ง และอื่น ๆ เมื่อปัญหาสุขภาพเหล่านี้เกิดขึ้นในผู้ชายสูงอายุ อาจใช้เวลานานในการรักษาเนื่องจากอายุมาก อย่างไรก็ตาม ปัญหาสุขภาพดังกล่าวสามารถป้องกันได้ ดังนั้นผู้ชายสูงอายุควรตระหนักปัญหาด้านสุขภาพทั่วไปเพื่อให้ชีวิตมีสุขภาพโดยรวมที่ดีด้วยการลดความเสี่ยงต่าง ๆ และได้รับการตรวจทางการแพทย์อย่างสม่ำเสมอ

ตัวอย่างเช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด และความดันโลหิตสูงทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระบบไหลเวียนของเลือด เมื่อหลอดเลือดแดงแคบและแข็งขึ้น เลือดจะไม่สามารถไหลได้อย่างอิสระ ซึ่งจะเป็นปัญหาสำหรับการแข็งตัวขององคชาต ในความสามารถในการเติมเลือดในองคชาต ดังนั้นการควบคุมความดันโลหิตและรักษาโรคหัวใจ จากการเปลี่ยนการดำเนินชีวิตและยาที่เหมาะสม จะช่วยให้เพศสัมพันธ์ดีขึ้น ส่วนผู้ชายที่มีโรคเบาหวานส่วนใหญ่จะมีเพศสัมพันธ์ได้ปกติ อย่างไรก็ตามโรคเบาหวานทำให้เกิดโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศมากเป็นสามเท่าเมื่อเปรียบเทียบกับชายที่ไม่มีโรคเบาหวาน และเร็วกว่าปกติ 15 ปี ทำให้คาดคะเนได้ว่าชายสูงอายุที่เป็นโรคเบาหวาน จะมีโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศ สำหรับโรคข้ออักเสบ การปวดหลัง และข้อเสื่อมอาจมีผลรบกวนการมีเพศสัมพันธ์ เพราะการเจ็บปวดอาจทำให้การมีเพศสัมพันธ์ไม่มีความสุข และทำให้อารมณ์ และทัศนคติเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนท่าและเทคนิคการร่วมเพศอาจช่วยลดความปวด รวมทั้งการปรึกษาแพทย์เพื่อรักษาอาการปวด ด้านการปัสสาวะกลั้นไม่อยู่หรือเล็ดราดพบบ่อยในชายสูงอายุ และระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ จะมีแรงดันไปที่กระเพาะปัสสาวะ อาจทำให้ชายสูงอายุที่มีปัญหาเรื่องปัสสาวะกลัวการมีเพศสัมพันธ์ การรักษาปัสสาวะกลั้นไม่อยู่จึงมีความจำเป็นต้องรักษา เช่นเดียวกันกับยาบางชนิดเช่น ยาลดความดัน ยารักษาโรคซึมเศร้าและโรคเบาหวานบางชนิด อาจทำให้มีความยากลำบากของการแข็งตัวขององคชาต การเปลี่ยนแปลงยาอาจช่วยลดผลข้างเคียงของยาได้ สุดท้าย การผ่าตัดช่องเชิงกรานในผู้ชายสูงอายุ เช่น การผ่าตัดมะเร็งต่อมลูกหมาก อาจมีผลตามมาให้เกิดโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศได้ ดังนั้นก่อนการผ่าตัดควรได้รับการปรึกษาและหารือเกี่ยวกับสุขภาพทางเพศ

การดูแลรักษาให้มีความพึงพอใจในชีวิตเพศ

ในขณะที่เราไม่สามารถหยุดกระบวนการชราได้ ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ การรับประทานอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ และการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป และการจัดการความเครียดในชีวิต จะสามารถช่วยชีวิตเพศของชายสูงอายุให้ใช้งานได้และมีความพึงพอใจ การติดต่อสื่อสารกับคู่นอน ความสัมพันธ์ของชายสูงวัยกับคู่นอนจะเป็นส่วนสำคัญของสุขภาพทางเพศ การได้พูดคุยกับคู่นอนเกี่ยวกับความต้องการทางเพศซึ่งกันและกัน ตลอดจนการหารือเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงทางเพศเป็นสิ่งสำคัญ และการเป็นผู้ฟังที่ดีจะเป็นการแก้ปัญหาได้ด้วยถ้าคู่นอนยังมีความกังวลอยู่ การลองสิ่งใหม่ ๆ การสำรวจการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่พยายามการมีการร่วมเพศ การเปลี่ยนสถานที่ใหม่ การมีเพศสัมพันธ์ในเวลาที่แตกต่างกัน มุ่งเน้นเพิ่มเติมเกี่ยวกับการเล้าโลมสามารถทำให้ชีวิตเพศน่าตื่นเต้นและมีความพึงพอใจมากขึ้น และเปิดโอกาสในการพบปะคนใหม่ หากเป็นคนโสด หม้ายหรือหย่าร้างกัน ควรเปิดโอกาสให้ตัวเองได้พบคนใหม่ โดยการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคมใหม่

การแก้ปัญหาสุขภาพทางเพศ

ถ้าชายสูงอายุมีปัญหาทางเพศที่ทำให้มีความกังวล ควรได้พูดคุยปรึกษากับแพทย์ ในบางกรณีการรักษาปัญหาสุขภาพทั่วไปหรือปรับเปลี่ยนยารักษาโรคประจำตัวเช่น ยาควบคุมความดันโลหิต ยาเบาหวาน ยารักษาภูมิแพ้หรือยารักษาโรคซึมเศร้า สามารถช่วยแก้ปัญหาโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศ เมื่อปัญหาสุขภาพหรือยาที่ไม่ได้เป็นปัญหา ยังมีวิธีง่าย ๆ ในการรักษาหลายหนทางที่ใช้กันทั่วไป จากการประสบปัญหาทางเพศที่พบบ่อยจากการมีอายุที่มากขึ้น เช่น ผู้หญิงที่มีการหล่อลื่นในช่องคลอดไม่ดีอาจจะหาหนทางสร้างความพึงพอใจด้วยการใช้สารหล่อลื่นหรือการให้เอสโตเจนในช่องคลอด ส่วนปัญหาของโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศของชายสูงวัย จะมีวิธีจัดการหรือรักษาด้วยการรับประทานยา การใช้กระบอกสุญญากาศ การให้ฮอร์โมนเพศชายทดแทน การผ่าตัดหรือการให้คำปรึกษาทางเพศ

สุดท้าย อย่าสรุปว่าการมีเพศสัมพันธ์ของชายสูงอายุได้หายไปตามอายุ ยังมีวิธีที่คงการมีเพศสัมพันธ์ให้ดีได้อยู่ เพียงเข้าใจ และควรปรึกษาแพทย์.

รศ.ดร.นท.สมพล เพิ่มพงศ์โกศล
ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

 

ที่มา: เดลินิวส์ 14 มกราคม 2555